Những ngày cuối năm ở Paris Nam
Cái thời ngồi canh nồi bánh chưng đỏ lửa suốt đêm 29 tết, rồi chạy theo ông đi ăn đụng thịt, bốn năm đứa trẻ con chỉ nhanh nhau cái đuôi “quẫy quẫy” của chú lợn béo quay. Càng để kí ức trở về miền tuổi thơ, nó càng nhớ quê nhà khi tết cổ truyền sắp đến. Bồn chồn biết bao khi mẹ bảo năm nay cho về Việt Nam
* * *
Từ sân bay nó phải bắt taxi hơn một trăm cây số mới về đến quê. Trên đường về ông ngoại điện thoại cho nó luôn, cứ một lúc lại hỏi:
- Về đến đâu rồi bay? Cẩn thận mà bị lạc đấy, ngày bé bay lạc tau còn biết đường tìm chứ bây giờ đến mặt mũi bay thay đổi ra sao tau còn chưa rõ thì ta biết đâu mà tìm bay về.
Nó cười hì hì, chọc giận ông:
- Ông yên tâm, đường quê mình bé bằng bàn tay, cháu làm sao mà lạc được. Mà nếu có lạc sang Trung Quốc thì càng hay, coi như đi du lịch.
Ông nổi sung:
- Tổ cha bay, nếu thế thì bay ở bên ấy luôn đi còn vác cái mặt về đây làm gì. Bay học rộng đi nhiều bây giờ bay chê quê mình bé như cái bàn tay. Bé thế đấy nhưng mà đi cả đời bay cũng chưa hết đâu, đừng có mà vội bờn nhờn.
Nó lại cười hì hì mà mắt đã rơm rớm khóc. Đường về quê sao mà dài thế, đi mãi vẫn chẳng thấy bóng dáng thân quen của những đồi cọ trải dài xòe tán lá, một rừng cánh tay của tạo hóa chào đón những người con xa quê như nó trở về. Chưa thấy đâu là đồi sắn, rừng chè ngút xanh tầm mắt, đâu dáng những người phụ nữ khom lưng dưới cánh đồng cho kịp một mùa lúa mới. Nó vẫn nhớ lắm chứ, quê nó mùa này các dì, các cô đang cố gắng cấy cho xong thửa ruộng, để đón một cái tết thảnh thơi không vướng bận mùa màng. Những con đường đã đổi thay nhiều, mười lăm năm trước hầu hết là đường đất, mỗi lần xe cộ đi qua đều cuốn theo một lớp bụi mù đỏ quạch. Bây giờ mọi thứ đều đã gọn ghẽ sáng sủa hơn, nhìn những khuôn mặt người cũng tươi mới hơn, bớt khắc khổ hơn. Anh chàng lái taxi thấy cô gái cứ hau hau nhìn cảnh vật xung quanh, thi thoảng lại cười một mình, hát những bài hát vui nhộn như trẻ nhỏ thì lấy làm lạ lắm. Nó dường như cũng đoán bắt được những suy nghĩ ấy nên cười bảo:
- Tôi thuộc đường lắm đấy nha, nếu có ý định bắt cóc tôi là không xong đâu đấy.
Anh chàng cười:
- Cô về nước ăn tết bao giờ lại đi?
Như không để ý đến câu hỏi ấy, nó nhìn theo những hàng cây trứng cá hun hút ở đại lộ thành phố Việt Trì, rồi thong thả bảo:
- Bắt đầu về đến quê tôi rồi đấy. Nói là đổi thay nhưng cũng chẳng đổi thay là mấy. Tôi vẫn nhận ra mọi thứ. Tất cả mọi thứ, kể cả con đường này tôi chỉ đi qua có một lần mà vẫn nhớ.
Rồi một sự im lặng kéo dài suốt quãng đường còn lại, như thể để nhường chỗ cho nỗi nhớ đã ùa về tràn ngập. Thi thoảng lại vọng lên tiếng ông ngoại bên tai:
- Về nhanh còn canh nồi bánh chưng cho tau. Để tau xem bay có còn biết làm ăn gì hay là đi vài năm về lại vụng thối vụng nát ra rồi.
Nó bảo:
- Con vụng là để dành phần cho người khác. Chứ cái gì cũng giỏi thì ai người ta mê.
Ngoại lại bảo:
- Cha bay chứ, thổi được nồi cơm không nhão thì khô lại còn bày đặt…
Nó cười hì hì, mắt lại cay cay. Nó ra đi đã mười lăm năm mà hình như lúc nào ông ngoại cũng nghĩ nó vừa mới ra đi thôi, nó vẫn là con bé ngày nào hấp tấp và ẩu đoảng. Cái ý nghĩ ấy khiến nó thấy ấm áp vô cùng.
* * *
Ông ngoại đón nó ở cổng làng, trông ngoại đã yếu lắm rồi, tay run run, tóc bạc trắng rụng gần hết chỉ còn lơ thơ vài sợi. Ngoại cứ hết xoa đầu lại nắn nắn hai bàn tay nó. Ngoại bảo:
- Cha bay, lớn thế này rồi à?
Mắt ngoại rơm rớm, nó biết người già là hay tủi thân lắm, nó cũng sắp khóc đến nơi rồi. Nó ôm chầm ngoại, miệng láu táu trêu:
- Ông nhớ bà cháu quá hay sao mà tóc rụng hết cả rồi. Nay mai khéo bà không nhận ra ông mất.
Ông lấy bàn tay gầy guộc vừa lau mắt mũi tèm nhem vừa bảo:
- Tổ cha bây, tau sống đến cái tuổi này còn nhung nhớ gì nữa.
Nó bảo:
- Thế ông có nhớ cháu không?
Ông cười móm mém:
- Bay có nhớ tau thì nhớ, chứ tau thì chẳng nhớ nhung gì hết.
Nó xị mặt:
- Ông không nhớ cháu thì ngày mai cháu lại đi cho ông xem.
Tưởng ông sẽ cười mà chửi “tổ cha bay” ai ngờ ông vừa khóc vừa nói dỗi:
- Bay bây giờ đủ lông đủ cánh rồi, thích đi lúc nào thì đi, về lúc nào thì về. Cái thân già này làm sao mà giữ nổi. Như cha mẹ bay ý, đi mãi mà cũng chẳng thèm về thăm cái thân già này. Chúng bay có giỏi thì cứ đi luôn đi. Tau sống được đến chừng này là tau không cần chi hết.
Nó chạy lại ôm ông, nó bảo:
- Cháu trêu ông thôi, chứ cháu về ở luôn với ông đây. Chỉ sợ ông không có cơm mà nuôi cháu.
Thế mà ông vui lên hẳn, ông bảo:
- Bay nói thật đấy chứ? Cứ về đây rồi tau sẽ kiếm cho bay một tấm chồng tử tế.
Nó hỏi:
- Chồng làm ruộng à ông? Cháu chẳng lấy đâu, về phải đi cấy còng lưng khổ lắm.
Ông gõ vô cái trán bướng bỉnh:
- Còn hơn chán lũ trai Tây đấy.
Nó cười hì hì, nghĩ bụng ông có biết gì về trai Tây trai ta đâu mà cũng chê bai, nhưng thấy ông vui hẳn lên, nó lại thấy thương thương vì đã trót dối ông. Người già vẫn thường hay cả tin, cả tin đến tội.
Tối ấy các cô, dì, chú, bác đến thật đông, người mang biếu ông vài cân gạo nếp gói bánh, người dăm ba lạng thịt, người đem biếu gói kẹo, hộp mứt. Mọi người đến lễ tết thì ít mà đến để nhòm xem mặt mũi con bé cháu đi tây đi tàu hơn chục năm trời về có khác nhiều không? Thím Bưởi xoa xoa đầu nó bảo:
- Tao tưởng mi đi tây về tóc lại vàng hoe, ăn mặc không khác gì mấy con xuống phố làm ăn. Không ngờ tóc vẫn để đen dài, vẫn quần bò áo cánh thế này là ổn rồi.
Nó bảo:
- Thế tết này nhà thím có mổ lợn không? Nếu mổ thì nhớ phần cháu cái “quẫy quẫy” nhé!
Mấy ông anh họ đang dở tay gói bánh chưng, cũng ngẩng lên góp chuyện:
- Con bé này ngày xưa chuyên tranh cái đuôi lợn của mình. Bây giờ đi Tây về vẫn vậy, không sợ ăn đuôi lợn thì không lấy được chồng à?
Nó ngồi nghịch mấy miếng thịt mỡ để gói bánh, ghé lại sát tai ông trêu:
- Không lấy được chồng thì cháu ở cho ông nuôi báo cô, ông nhỉ?
Ông vui lên cả tối ai hỏi gì cũng ờ ờ rồi cười suốt. Nó cũng vui. Cả căn nhà ba gian của ông ngoại vang lên tiếng cười nói rôm rả. Hôm nay đã 27 tết, đã rất lâu rồi nó mới có cái cảm giác háo hức, bồn chồn chờ đón tết như lúc nhỏ.
Đêm ấy ông giao cho nó nhiệm vụ canh nồi bánh chưng, nồi bánh rất to, đặt giữa sân nhà, nó hì hụi ôm củi chất đầy bốn phía. Phải nhóm mất ba cái lá cọ khô thì củi mới bén lửa, mới nhìn thấy khuôn mặt ông hồng hào giữa mùa rét mướt. Nó ôm ông trêu:
- Ông nấu bánh cho cả tiểu đoàn ăn hay sao mà nhiều thế? Hay ông nấu để cháu mang sang bên kia nữa ạ?
Ông vỗ vỗ vào vai nó, ông bảo:
- Cháu có muốn nghe ông kể cổ tích không?
Nó gật gật đầu. Ông lại bảo:
- Chuyện cây khế nhé?
Nó lắc lắc đầu, củi đã bén lửa bốc cháy đùng đùng. Ông phải dụi bớt củi ra. Nó ngồi bó gối, mắt ánh lên niềm vui. Nó bảo:
- Ông kể chuyện Thạch Sanh cứu công chúa đi ông.
Ông cười bảo:
- Cháu của ông muốn được làm công chúa à? Ừ! Rồi thể nào cháu của ông cũng được làm công chúa, thể nào cũng có chàng hoàng tử. Nhưng mà ông vẫn muốn cháu về nước rồi lấy chồng, sinh con. Thấy con cháu cứ ở xứ người hoài mà ông buồn lắm.
Nó nắm bàn tay nhăn nheo của ông, cười cười bảo:
- Để xem nếu mà có hoảng tử thật thì cháu sẽ ở lại với ông. Ông có tin không?
Ông lại ờ ờ, cười móm mém. Bếp lửa nổ lép đép, ông cời than ra nướng chả. Nó lĩnh nhiệm vụ canh xem lúc nào nước trong nồi bánh cạn là lại múc nước giếng cho vào. Tiếng gầu rơi giữa giếng khơi trong đêm khuya nghe như một âm thanh đơn độc. Nó chợt thắc thẩm: “Sao bao lần bố nhắc mẹ gọi điện về cho chú thím bảo xây bể nước cho ông mà vẫn chưa xây. Giếng thì sâu, thành giếng đã lở nham nhở. Nhỡ ông sa chân thì khổ”. Ông ở trong nhà gọi vọng ra:
- Hiên ơi! Giếng trơn đấy, cẩn thận nghe bay.
Nó bảo “Không sao đâu ông ạ”, rồi hát thật to, nhưng sống mũi cay cay, thấy đôi vai se lạnh. Nó lại lẩm bẩm một mình: “Quái! Sao nồi bánh lại nhanh cạn nước thế. Một lúc là lại phải đổ thêm rồi”.
Đêm. Nó trải chiếu nằm ngủ giữa sân cạnh nồi bánh chưng, ông ngoại gọi dậy bảo vào trong nhà nằm không sương độc lắm. Nó ngái ngủ bảo:
- Bánh chín rồi hả ông?
Ông bảo:
- Ừ! Chín rồi, chín rồi.
Nó dụi mắt đi loạng choạng vào nhà nằm ngủ mê mệt cho đến sáng. Lúc tỉnh dậy thấy ông vẫn đang ngồi canh nồi bánh. Đống than củi khời ra đã được hai thúng, xem chừng đêm qua đã đun hết gần hai bó củi. Thứ củi ông tích cóp cả một năm trời, cứ cành cây nào to là lại bảo để tết đun bánh. Nên nhiều khi củi đun cơm thì hết mà củi đun bánh chưng thì chất đầy sau nhà hết năm này qua năm khác. Thế mới biết nồi bánh chưng ngày tết ý nghia biết nhường nào, nó cũng giống như cái hồn, cái no ấm, cái đủ đầy của cả một năm trời dài đằng đẵng. Dáng ông lom khom hết mở vung nồi lại đậy vào, nó hỏi:
- Ông ơi sao vẫn chưa vớt bánh?
Ông chậm chạp khời chỗ than còn ứ đọng trong lòng bếp để ra ngoài. Ông bảo bánh chưng càng đun lâu thì càng nhừ hạt gạo, mỡ và đậu xanh bện chặt vào nhau ăn càng ngon. Nó lại bảo:
- Ông già rồi ăn được bao nhiêu mà nấu chi lâu cho tội thân.
Ông lại khời từng cục than, lại đổ thêm nước vào bánh, lại giục củi cho đầy bếp. Ông nói tết vui là ở tấm lòng, cả một năm trời vất vả đến cái tết thì phải tận tình. Mình ăn uống không là bao nhưng còn tổ tiên, còn những người thân đã khuất, cả năm cũng chỉ được đón tết một lần, no ấm hay không là tùy người sống. Nên nhất định phải chu đáo. Nó ngồi im lặng nghe ông nói, những điều ấy bố mẹ hay những người sống ở Paris
Tết người Việt tại Paris
Nó đang cảm nhận được từng hơi gió lạnh quện vào da thịt, gió cũng có mùi của tết. Mấy cụ già trong xóm rủ nhau mổ chung con lợn, chưa cần biết chia phần thế nào cũng cứ đánh dăm bảy bát tiết canh, luộc bộ lòng dồi gọi con cháu đến ăn. Ai cũng bảo nhau “Ăn dần đi là vừa, đến tết ngán thịt thà lại không ăn được”. Các cụ thì bảo “tết sướng nhất là được nghe tiếng lợn kêu khắp làng, vắng nó, thế thì còn gì là tết”.
* * *
Đêm giao thừa, nhà chỉ có một ông một cháu. Ông hì hụi dưới bếp từ chập tối, thịt con gà, thổi nồi xôi rồi sắp mâm cúng giao thừa. Ông bảo:
- Ra lạy tổ tiên đi con.
Nó mặc áo len dài in hình hoa mai vàng, tóc gội hương bồ kết. Đứng luống cuống bên ông không nhớ nổi cách vái lạy tổ tiên thế nào cho phải phép. Ở Paris Nam
- Cháu thay mặt bố mẹ cháu cầu xin tổ tiên phồ hộ độ trì đi.
Rồi ông khấn lâm râm, khuôn mặt ông thanh thản như ông đang nói chuyện với bà những buồn vui của cả một năm trời, cả một đời người. Dưới đường thanh niên đã tụ tập nhau đi hái lộc. Ông dọn cỗ, bóc gói bánh nó mang từ bên Tây về. Ông bảo nó cũng như đứa trẻ con, giao thừa là phải bóc cái ngon nhất, đẹp nhất không thì cả năm mất dông. Rồi ông lom khom vào trong nhà, mở cái hòm đạn từ thuở nảo thuở nào lấy ra một bọc tiền, ông chọn những đồng phẳng phiu nhất để phát vốn cho nó. Nó nhất định không cầm:
- Cháu lớn bằng cái bồ rồi, cháu phải mừng tuổi ông chứ sao ông lại mừng tuổi cho cháu. Thế này thì đến bao giờ cháu của ông mới lấy chồng được.
Ông lẩm cẩm:
- Ý nó chê ông già rồi đây. Ông già nhưng vẫn sống để bế chắt ngoại được đấy. Chỉ sợ bay lại chẳng chịu lấy chồng sớm cho ông nhờ.
Nó bảo:
- Cháu bảo với ông rồi mà, nếu cháu gặp một chàng hoàng tử thì cháu sẽ ở lại lấy chồng rồi sinh cháu cho ông bế.
Ông nhìn ra ngoài vườn, cái khí lạnh của đất trời như làm con người ta cần đến nhau hơn. Giấy phút ấy nó biết là ông đang nhớ những người con xa quê và nhớ cả những người đã khuất.
Trong làng chó cắn inh ỏi, ông bảo nghe thấy tiếng chó cắn đến đâu thì là lộc đến đó vì thanh niên cả làng tụ nhau đi xông non năm mới. Nó nghe mà thấp thỏm, bồn chồn hết ra ngõ ngóng lại đi vào ngồi trước gương. Vì ông bảo năm nào thanh niên cũng đến nhà ông sớm vì biết ông đón tết chỉ có một mình. Ông còn bảo năm nay nó cũng phải thay ông đi chúc tết mọi nhà trong đêm giao thừa, nó thấy nóng bừng hai má. Cứ một lúc lại hỏi ông “Cháu mặc thế này có được không ông? Trông có lòe loẹt quá không ông? Thanh niên làng mình có nhiều người bằng tuổi cháu không? Cháu có biết những người ấy không ông nhỉ?”. Ông chỉ cười, đi ra đi vào pha hết ấm nước chè này đến ấm khác mà đám thanh niên vẫn chưa thấy đâu. Nhìn đứa cháu ngồi ngó nghiêng ngoài hiên, ông lại lẩm cẩm: “Cái lũ ranh này, sao năm nay lại chậm đến là…”.
* * *
Ấy thế mà cái tết sau mười lăm năm trời xa cách và mong đợi cũng đã trôi qua. Nó hụt hẫng như vừa đánh rơi một cái gì đó rất quý ở quãng đường vừa đi qua hun hút xa, muốn quay lại tìm cũng không được nữa. Lại sắp đến ngày quay trở về Paris
Đêm cuối cùng nó bảo ông kể chuyện cổ tích nó nghe. Ông bảo:
- Kể chuyện gì hả bay? Chuyện gì tau cũng kể cho bay hết rồi còn gì. Lần sau bay về, có khi bay phải kể cổ tích tau nghe. Chứ tau bây giờ cũng đễnh đãng gần quên hết mất rồi.
Nó bảo:
- Ông còn khỏe chán, ông còn nhớ được trên đầu cháu có bao nhiêu cái sẹo do hồi bé đánh nhau. Bao nhiêu cái do nghịch dại, còn bao nhiêu cái không rõ nguyên do. Thế thì làm sao ông quên được cổ tích. Mà cháu vẫn thích ông kể chuyện Thạch Sanh cứu nàng công chúa.
Ông móm mém trêu:
- Sao bay không kiếm lấy một thằng nó kể chuyện đó cho bay nghe. Tau kể nhiều lại hóa vô duyên.
Nó hỏi:
- Nếu cháu đi xa thì chàng hoàng tử có đợi được cháu không?
Ông cười. Ông bảo nói chuyện với nó cứ mơ mộng như mấy cái phim Hàn Quốc mà bọn choai choai vẫn thích xem. Ông già rồi không hấp thụ được cái thứ ấy. Nó lẩm cẩm bảo đúng là ông già thật. Hoàng tử có đợi hay không cũng không biết thì còn nói chuyện gì. Ông lại lật đật đi đun lại nồi bánh chưng, hết tết rồi nhưng ông bảo đun lại cho nó mang đi. Nó định bảo ông gói mang đi làm gì, bên ấy có thiếu gì đâu, năm nào mẹ mua về chẳng để mốc rồi vứt đi. Nhưng nói thế nghĩ tội cho ông nên lại ra giếng múc nước đổ vào nồi. Nó lẩm cẩm bảo kì này về bên ấy nhất định dặn mẹ gửi tiền về xây lại giếng cho ông. Nó nghĩ mà mắt lại cay cay, tiếng ông ho sù sụ đi lẫn vào căn nhà ba gian rộng đến rỗng rễnh. Chó nhà ai lại sủa lên inh ỏi, tiếng chó sủa gần dần làm tim nó cứ đập liên hồi, má lại đỏ, sau gáy lại nóng bừng. Hôm nay người ấy thể nào cũng qua nhà chào nó. Mà ông cũng hay thật, nó chỉ hỏi xem chàng hoàng tử có đợi nó hay không mà ông cũng không biết cách trả lời. Nó nghĩ chả nhẽ lại đi hỏi thẳng người ta như thế thì ngại chết. Tiếng ông lại ho lên sù sụ, tiếng chó sủa gần hơn, hai má nó lại nóng bừng bừng…
V.T.H.T (Hà Nội)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét